Nastawienie psychiczne wobec stresu

Po swoich pierwszych badaniach na temat wpływu przekonań na fizjologię w przypadku mlecznych koktajli i ćwiczeń fizycznych dr Alia Crum postanowiła sprawdzić jak na mechanizmy fizjologiczne wpływają nasze pierwotne założenia i przekonania odnośnie stresu.

Alia Crum analizując literaturę dotyczącą stresu odkryła, że wnioski z niektórych badań są dalekie od prostych stwierdzeń typu „stres jest zły”. Doszła do przekonania, że samo doświadczenie stresu – w postaci napotkania przeciwności, wyzwań w trakcie realizacji celu, czy podejmowania wysiłku, nie musi być niszczące. W wielu przypadkach odpowiedź organizmu jest nakierowana na wzmocnienie naszych zdolności radzenia sobie w takich sytuacjach. Stres zawęża pole widzenia, zwiększa naszą uwagę, jak również prędkość z jaką przetwarzamy informacje. Niektóre dane wskazywały, że w odpowiedzi na stres następuje uwalnianie hormonów anabolicznych służących budowaniu mięśni i wzmacnianiu neuronów, a więc pomagających nam rosnąć, rozwijać się, uczyć się. Całkiem pokaźna liczba badań nad wzrostem post-traumatycznym wskazuje natomiast, że doświadczenie nawet najbardziej traumatycznego, chronicznego lub długotrwałego stresu może powadzić nie do destrukcji, a do czegoś wręcz przeciwnego – wzmocnienia poczucia łączności z naszymi wartościami, łączności z innymi oraz poczucia radości i pasji do życia.

W swoich badaniach Alia Crum postanowiła skupić się na prawdziwej naturze stresu, która w swojej istocie jest dość paradoksalna i złożona. Szczególnie interesował ją aspekt nastawienia psychicznego wobec stresu i to, jak jego postrzeganie przekłada się na kształtowanie rzeczywistych procesów biochemicznych organizmu.

Alia Crum przyjrzała się temu, jak ogólne założenia dotyczące stresu będą wpływały na odpowiedź organizmu. Badania przeprowadzone w roku 2008 wraz z Peterem Saloveyem i Shawnem Achorem w grupie pracowników firmy UBS pokazały, że zmiana nastawienia psychicznego co do natury stresu (z „niszczącej” na „wzmacniającą”) poprzez prezentację kilkuminutowych filmów doprowadziły do redukcji takich symptomów stresu jak: ból pleców, bezsenność, napięcie mięśni, kołatanie serca w porównaniu do drugiej grupy, której pokazywano filmy ukierunkowujące na postrzeganie stresu, jako czynnika niszczącego.

Alia Crum podkreśla, że czasami jej badania są źle interpretowane, gdyż ludzie upraszczając przekaz badań wysnuwają wniosek, że każdy stres jest „dobry” i „korzystny”. Uważa, że otrzymanie diagnozy potwierdzającej chorobę nowotworową, czy doświadczenie ubóstwa nie jest obiektywnie niczym dobrym dla konkretnej osoby. Jednak doświadczenie stresu w związku z tą konkretną sytuacją, jako przeszkody, bądź jako wyzwania, może prowadzić do odmiennych skutków zarówno w odniesieniu do sprawności poznawczej, jak zdrowia, wydajności, czy samopoczucia.

Źródła odmiennych rezultatów można upatrywać w fundamentalnej zmianie, do której dochodzi w naszej motywacji do działania. Gdy uważamy, że stres jest zły i niszczycielski, w sytuacji doświadczenia stresu nie tylko zaczynamy się martwić, że go odczuwamy, ale też możemy wpaść w pułapkę dwóch ekstremów – z jednej strony możemy dążyć żeby go unikać, z drugiej strony - dążyć do zaprzeczania i udawania, że stres po prostu nie istnieje.

Jeżeli jednak posiadamy inne nastawienie i postrzegamy stres jako czynnik wzmacniający, to wpływa to pozytywnie na naszą motywację. Zadajemy sobie pytania - jak możemy spożytkować reakcję stresową, co możemy w tej sytuacji zrobić? Jak możemy nauczyć się z tego doświadczenia, stać się bardziej mocniejszymi, silniejszym, pogłębić swoje relacje z innymi, wzmocnić swoje priorytety? Takie nastawienie kształtuje naszą motywację, odczuwany afekt (jest bardziej pozytywny) i wpływa na fizjologię organizmu.

Pewna grupa badań wskazuje na to, że osoby, które zainspirowały się nowym, bardziej adaptacyjnym nastawieniem do stresu w obliczu sytuacji stresowej, prezentowały umiarkowaną odpowiedź w postaci wyrzutu kortyzolu i wyższy poziom hormonów DHEA (dehydroepiandrosteronu), który jest neurosteroidem wspomagającym rozwój mózgu, przyspieszającym gojenie ran i wzmacnia odporność.

---

Źródła:

McGonigal Kelly (2016) Siła stresu. Jak stresować się mądrze i z pożytkiem dla siebie, Sensus